Hoe te ontsnappen aan de ‘Definitie van Waanzin’

Hoe creatief ga je om met het nijpende tijdsdilemma en wat doe je dan als organisatie? Hoop je op betere tijden met het liefst aansprekende resultaten, terwijl je toch hetzelfde blijft doen?
Wij noemen deze valse hoop en dergelijk gedrag en houding ‘de Definitie van Waanzin’.

De tegendraadse kernfysicus en filosoof Ludwig Wittgenstein (1889–1951) schreef in zijn boek ‘Zettel’ onderstaand citaat over besluiten nemen, kiezen en oplossingen bedenken:

"We bevinden ons hier bij een karakteristiek fenomeen van het filosofisch onderzoek: ik zou zeggen dat de moeilijkheid niet bestaat uit het zoeken naar een oplossing, maar in het herkénnen van de oplossing in iets wat slechts een ‘inleiding’ lijkt. We hebben alles al gezegd. Er is niets wat ervan afgeleid kan worden.
Nee! Dit ís de oplossing!"

Wittgenstein beveelt ons feitelijk aan, om, zoals wij dat noemen, ‘onszelf machtig in te houden’. Aan ons wordt gevraagd de oplossing niet zelf te bedenken, maar hem vrij in het moment te laten opkomen. Dat doe je door de macht al kiezend en onderscheidend zoveel mogelijk bij jezelf te houden. Feitelijk vraagt het ons, onze persoonlijke en unieke maat scherp in het vizier te houden. 

Creator of co-creator
Meen je de initiator te zijn die zelf de oplossingen voor de problemen en dilemma's moet aandragen? Meet je jezelf deze enorm grote maat aan of sta je jezelf een meer bescheiden rol toe? De rol van een co-creator of instrument, dat in de gegeven situatie precies doet of laat wat nodig is. Niets meer en ook zeker niets minder!

Je stelt alles in het werk om jouw akker zó voor te bereiden, zodat het zaad er vitaal in ontvangen kan worden. Het feitelijke ontkiemen dat zich op enig moment zeker voltrekt, valt niet binnen jouw competentie. Jij bent het vitale instrument dat open, vrij en met gepaste verwondering de resultaten van dit ontkiemen mag verwelkomen. Dat is jouw bescheiden en tegelijkertijd ook jouw grootse rol, want geen mineraal, plant of dier doet je dat na of neemt deze unieke rol van jou over.

Wat is de meerwaarde van een dialoog?                                            
Wanneer in een proces of in situaties echte noten gekraakt moeten worden, kan een dialoog wonderen doen. Daarin komen vragen aan de orde, zoals:

• • Waar komen we vandaan?
  • Wat is onze gezamenlijke geschiedenis?
  • Wat waren onze aanvankelijke dromen en intenties ook alweer?
  • Waarvoor doen we het feitelijk allemaal?

Daarna, nadat aan deze vragen in alle rust is geproefd en ze zijn afgewogen, nemen we ruim de tijd om over de toekomst na te denken. We spreken elkaars hoop en verwachtingen uit en onderzoeken waar we gezamenlijk naar op weg zijn en vragen ons af wat er tot nu toe van onze dromen terecht gekomen zijn, et cetera.

Nu we weer weten waar we vandaan komen en waar we gezamenlijk naar op weg zijn, is het duidelijk hoe we ons tegenover elkaar dienen te gedragen. Het fenomeen vergeten, dat indertijd voor de nodige vergissingen en verwarring heeft gezorgd, is door de dialoog als vanzelf teruggedrongen en herinnering en kennis zijn er spontaan voor in de plaats gekomen. 

Oplossingen bedenken of brainstormen, waarin de problemen of kwesties mentaal aan de kaak worden gesteld, leiden tot veel minder bevredigende resultaten. Bovendien kost het veel meer tijd en energie, dan elkaar aan ieders bestemming herinneren en ‘jezelf machtig inhouden’. Waarom?

Het grote verschil in snelheid                                                            
Iedereen die mentaal denkt, weegt mogelijkheden en eerdere ervaringen af in zijn of haar hoofd tegen wat er actueel aan de orde is. De inspamnning die we daarvoor moeten doen, speelt zich met name in onze hersenen af. Hoewel het vrijwel niemand opvalt, vraagt dit denken en/of na-denken veel tijd en kost, vergelijkbaar met de vrije ruimte die we elkaar in een dialoog gunnen, ongeveer 60.000 maal meer!

Dit enorme verschil in snelheid en tijd kun je zelf vaststellen als iemand jou bijvoorbeeld onterecht of onheus bejegend. Je wordt niet veel later, maar onmiddellijk boos en explodeert bijna. Ditzelfde zien we ook tijdens massale manifestaties, zoals bij een voetbalwedstrijd waar veel op het spel staat. Zonder je ervan bewust te zijn, kan de emotionele lading en de spanning van het spel explosief naar buiten komen. De overweldigende energie van zo’n collectieve reactie slaat razendsnel om zich heen en voor je het weet, kan je erdoor gepakt of meegesleept worden. Het doet, als je tenminste niet uitkijkt, onverantwoorde dingen met je waar je later nauwelijks meer weet van hebt. Jouw gevoelens snellen vanwege dit enorme verschil in tijd, ver op jouw veel tragere denken vooruit, waardoor logica en gevoelens die je zouden kunnen helpen, achterwege blijven! 

Een aantal excessen die onlangs de media hebben gehaald - denk aan excessief voetbalgeweld en ander bruut vandalisme - zijn toe te schrijven aan dit enorme verschil in tijd en snelheid. 

Terwijl mentale beslissingen en kiezen ruim 16 uren tijd en energie van je vragen (denk bijvoorbeeld aan de vele slopende vergaderuren), doe je ditzelfde, gestuurd door en met behulp van jouw gevoelens en beleving tijdens een dialoog af in slechts luttele seconden!  

Een dialoog, indien op een juiste wijze gevoerd en begeleid, dringt het nijpende tijdsprobleem en het druk-drukdilemma, waarmee jij jezelf onbewust tot de waan van de dag of de automatische piloot hebt veroordeeld, definitief terug. Het transformeert waanzin in realiteit!