Hebzucht?

Vergeten versus Herinneren

Onder de sappige kop in de Volkskrant van 29 oktober j.l. ‘Hebzuchtige mensen gaan vaker vreemd dan anderen’, promoveerde de sociaal-psycholoog Terri Seuntjes op 21 oktober op het thema ‘de psychologie van de hebzucht’. Hebzucht, zo blijkt uit dit onderzoek, motiveert. Hebzuchtige mensen verdienen meer, maar maken ook meer schulden en gaan bovendien vaker vreemd. 

Dit kennelijk voor veel mensen interessante onderwerp, krijgt in deze krant meer dan een kwart pagina redactionele aandacht en wordt gelardeerd met een door haar zo genoemde ‘Hebzucht-schaal’ (zie kader).

Dit wetenschappelijke onderzoek, in tegenstelling tot de lezers van deze krant, roept bij mij alleen maar weerstand op en voegt aan mijn wereldbeeld niets toe dat ik niet al wist. Terwijl mevrouw Seuntjes er glansrijk op promoveert, vraag ik me af waar de wetenschap zich in godsnaam mee bezighoudt. Hebben de geleerde dames en heren dan nooit Johann Wolfgang von Goethe (1749-1832) gelezen, die de mensheid al heel lang geleden met de onderstaande wijze uitspraak verblijdde?

Behandel iemand zoals hij 'is' en hij zal zo blijven.
Behandel hem zoals hij ‘kan zijn’ en hij zal zo worden.

 Dit wiel ‘hebzucht’ is bijna twee eeuwen geleden al uitgevonden en het zou de wetenschap – bijv. bij monde van mevrouw Seuntjes – sieren, hierop verder te bouwen en ons nieuw perspectief te bieden, in plaats van te bevestigen waarin we ons collectief vergissen en dat ik en met mij velen allang weten.

Volgens mij hebben vooral de kunst en de wetenschap de heilige taak dit collectieve vergissen om te draaien naar herinneren. Ons te herinneren aan waar we feitelijk voor bedoeld zijn en wat onze eigenlijke taak is in de kostbare tijd die ons is toegemeten. Waarom ons met informatie bestoken, die ons doet zuchten en steunen in plaats van ons op te tillen? Waarom ons met de status quo vervelen en ons niet herinneren aan wie en wat we kunnen zijn of worden? Dát is toch nieuw(s) en vooruitstrevend! 

Om de wetenschappelijke hebzucht naar oninteressante en goed scorende thema’s te bevredigen en de woordvoerders van deze wetenschap een waardiger rol toe te bedelen, geef ik een voorzet met een door mij ontwikkelde en beknopt samengestelde ‘Herinneringsschaal’ (zie kader). 

Mogelijk inspireert het jonge en veelbelovende promovendi hiérop te promoveren en inhoud en betekenis te geven aan de uitspraak van Goethe in deze verwarrende en uiterst complexe tijd. Daaraan hebben we volgens mij veel meer dan aan het al of niet vreemdgaan en onze zucht en verslaving naar méér, anders en beter.